Szkoła Żeglarstwa Szekla
  • Drogi wodne

    Locja to dział nautyki opisujący wody żeglowne oraz ich oznakowania nawigacyjne z punktu widzenia bezpiecznej i sprawnej żeglugi. Locja dzieli się na śródlądową i morską.

    Śródlądowe drogi wodne to śródlądowe wody powierzchniowe, na których z uwagi na warunki hydrologiczne oraz istniejące urządzenia wodne możliwy jest przewóz osób i towarów statkami żeglugi śródlądowej. Drogi wodne dzielą się ze względu na kryterium powstania, na:

    1. naturalne (rzeki, jeziora) 
    2. sztuczne (kanały, zalewy)

    Ze względu na kryterium właściwości: 

    1. wody płynące, czyli cieki wodne (rzeki, kanały) 
    2. wody stojące (jeziora, zalewy)

    Ze względu na obowiązujące przepisy:

    1. drogi wodne kategorii I 
    2. drogi wodne kategorii II

    Drogi wodne kategorii II zostały określone w załączniku do rozporządzenia ministra infrastruktury w sprawie przepisów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych (w tym system Wielkich Jezior Mazurskich). Pozostałe drogi wodne uważa się za drogi kategorii I.

    Szlak żeglowny (farwater) to pasmo na drodze wodnej, na którym może odbywać się bezpiecznie i swobodnie ruch żeglugowy statków o zagłębieniu dozwolonym na danym odcinku drogi wodnej. Na wodach śródlądowych kierunek szlaku jest zgodny z kierunkiem prądu rzeki, a na wodach stojących jest wyznaczany przez rozporządzenie (drogi wodne kategorii II) lub przez właściwego dyrektora urzędu żeglugi śródlądowej (drogi wodne kategorii I) według kryteriów: z południa na północ, lub ze wschodu na zachód, albo do głównego szlaku żeglownego. Na śródlądziu prawą stronę szlaku oznacza się kolorem czerwonym, a lewą zielonym.

    Płynięcie w dół oznacza płynięcie zgodnie z kierunkiem szlaku żeglownego (na rzece – od źródła do ujścia).

    Płynięcie w górę oznacza płynięcie w kierunku odwrotnym do kierunku szlaku żeglownego (na rzece – od ujścia do źródła).

    Na wodach morskich oraz wewnętrznych wodach morskich odpowiednikiem szlaku żeglownego jest tor wodny. Prowadzi on w kierunku do portu i jest oznakowany odwrotnie niż szlak żeglowny: lewa strona szlaku kolorem czerwonym, a prawa – zielonym.

Locja to dział nautyki opisujący wody żeglowne oraz ich oznakowania nawigacyjne z punktu widzenia bezpiecznej i sprawnej żeglugi. Locja dzieli się na śródlądową i morską. Śródlądowe drogi wodne to śródlądowe wody powierzchniowe, na których...

czytaj więcej

  • Rzeka i czytanie wody

    Rzeka nieuregulowana

    1. Ploso – (głębina) miejsce największej głębokości, które powstaje na zakolu rzeki, przy brzegu wklęsłym (zewnętrznym).
    2. Ławica – odsyp śródkorytowy, o podłużnym kształcie, powstaje przez osadzenie i stabilizację materiału niesionego przez rzekę. Przy wyższych stanach wody ławica jest niewidoczna i stanowi płyciznę.
    3. Przykosa – ruchome wypłycenie w nurcie rzeki o kształcie trójkątnym, utworzone przez naniesiony piasek i drobny żwir.
    4. Przemiał – powstaje w wyniku zbliżających się do siebie przykos lub ławicy.
    5. Odsypisko – ma trwały charakter, z reguły porośnięte roślinnością, jedno z najpłytszych miejsc na zakolu.
    6. Przymulisko – (trwale utrzymujące się odsypisko).

    Rzeka uregulowana

    1. Ostrogi – wychodzący z brzegu wał, usypany z kamieni, często również obetonowany i wzmocniony palami betonowymi. Ostroga zabezpiecza brzeg przed rozmywaniem, spiętrza wodę, zwiększając głębokość nawigacyjną.
    2. Opaska – zabezpiecza brzegi przed rozmyciem.
    3. Tama równoległa – zabezpiecza brzeg przed rozmywaniem w miejscach najbardziej narażonych na erozje, wspomaga działanie ostróg.
    4. Wał przeciwpowodziowy – przeciwdziała zalaniu terenów zamieszkałych.

    Czytanie wody

    Czytanie wody to rozpoznawanie przeszkód na podstawie wyglądu zwierciadła wody.

    1. Bystrze – miejsce na rzece, gdzie występuje lokalne przyspieszenie przepływu wody. Może być ono spowodowane zwężeniem koryta rzeki lub przejściem nurtu w głębsze miejsce.
    2. Blizna – wąski pas uniesionego lustra wody wzdłuż progu.
    3. Wiry – powstają za płytko położonymi przeszkodami takimi jak: kłody, ostrogi, załamania w linii brzegowej, kamienie, itp.
    4. Zwara – jest to wir lub zawirowanie, powstaje nad płytko zanurzonymi przeszkodami znajdującymi się z dala od brzegu.
    5. Warkocz – drobna łuskowata fala powstaje nad płytkimi miejscami.
Rzeka nieuregulowana Ploso – (głębina) miejsce największej głębokości, które powstaje na zakolu rzeki, przy brzegu wklęsłym (zewnętrznym). Ławica – odsyp śródkorytowy, o podłużnym kształcie, powstaje przez osadzenie i...

czytaj więcej

  • Budowle hydrotechniczne

    Jaz

    Budowla hydrotechniczna wybudowana w poprzek rzeki lub kanału, piętrząca wodę w celu utrzymania stałego poziomu rzeki dla celów żeglugowych lub (w ograniczonym zakresie) zabezpieczenia przed powodzią, zaopatrywania w wodę oraz do celów energetycznych. wyróżniamy dwa rodzaje jazów: stałe i ruchome. Za pomocą jazu ruchomego możemy regulować wysokość lustra wody. Są to przeszkody nie do przejścia, dlatego równolegle często buduje się śluzy.

    Śluza Komorowa

    Budowla hydrotechniczna wznoszona na kanałach żeglownych, rzekach (jako fragment jazu) oraz pomiędzy jeziorami. Są one budowane w celu umożliwienia podczas żeglugi pokonywania różnic poziomu wody przez jednostki pływające (np. statki, jachty). Składa się z komory, wrót górnych i dolnych oraz przepustów wody, dzięki którym woda jest wpuszczana lub wypuszczana. Śluzowanie polega na tym, że jednostka wpływa do komory przez jedne z wrót, przy drugich wrotach zamkniętych. Otwarte wrota następnie są zamykane i woda, w zależności od potrzeby, jest napuszczana do komory lub z niej wypuszczana. Po wyrównaniu się poziomów w komorze i kanale wylotowym otwarte zostają wrota i jednostka wypływa z komory. W śluzie zawsze cumujemy nabiegowo, żeby np. nie zawisnąć na cumach kiedy woda zostanie wypuszczona.

Jaz Budowla hydrotechniczna wybudowana w poprzek rzeki lub kanału, piętrząca wodę w celu utrzymania stałego poziomu rzeki dla celów żeglugowych lub (w ograniczonym zakresie) zabezpieczenia przed powodzią, zaopatrywania w wodę oraz do celów...

czytaj więcej

  • Oznakowanie śródlądowych dróg wodnych

    System ten służy do regulacji ruchu statków wodnych poruszających się po wodach śródlądowych. Podstawą prawną jest: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie przepisów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych.

    Znaki żeglugowe dzielą się na kilka grup:

    1. znaki zakazu;
    2. znaki nakazu;
    3. znaki ograniczenia;
    4. znaki zalecenia;
    5. znaki informacyjne.

    ZNAKI ŻEGLUGOWE ZAKAZU

    A.1 Zakaz przejścia
    A.2 Zakaz wyprzedzania A.2
    A.3 Zakaz wyprzedzania (dotyczy zestawów) A.3
    A.4 Zakaz mijania i wyprzedzania A.4
    A.5 Zakaz postoju (na kotwicy lub na cumach przy brzegu) A.5
    A. 5.1 Zakaz postoju na szerokości określonej na znaku w metrach (od znaku) A. 5.1
    A. 6 Zakaz kotwiczenia, wleczenia kotwicy, łańcucha lub liny A. 6
    A. 7 Zakaz cumowania do brzegu A. 7
    A. 8 Zakaz zawracania A. 8
    A. 9 Zakaz wytwarzania fali A. 9
    A. 10 Zakaz przejścia poza skrajnią określoną tablicami (pod mostem, przez jaz) A. 10
    A. 11 Zakaz przejścia – przygotować się do wejścia lub przejścia A. 11
    A. 12 Zakaz ruchu statków o napędzie mechanicznym A. 12
    A. 13 Zakaz ruchu statków używanych wyłącznie do uprawiania sportu lub rekreacji A. 13
    A. 14 Zakaz uprawiania narciarstwa wodnego oraz holowania statków powietrznych za statkiem A. 14
    A. 15 Zakaz ruchu statków żaglowych A. 15
    A. 16 Zakaz ruchu statków, które nie są statkami o napędzie mechanicznym i żaglowym A. 16
    A. 17 Zakaz pływania na desce z żaglem A. 17
    A. 18 Koniec strefy, w której małe statki używane wyłącznie do uprawiania sportu lub rekreacji mogły rozwijać duże prędkości A. 18
    A. 19 Zakaz wodowania i wciągania statków na brzeg A. 19
    A. 20 Zakaz ruchów skuterów wodnych A. 20

    ZNAKI ŻEGLUGOWE NAKAZU

    B. 1 Nakaz ruchu w kierunku wskazanym przez znak
    B. 2a Nakaz skierowania statku na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z lewej strony burty B. 2a
    B. 2b Nakaz skierowania statku na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z prawej strony burty B. 2b
    B. 3a Nakaz trzymania się tej strony szlaku żeglownego, która leży z lewej burty B. 3a
    B. 3b Nakaz trzymania się tej strony szlaku żeglownego, która leży z prawej burty B. 3b
    B. 4a Nakaz przejścia na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z lewej strony burty B. 4a
    B. 4b Nakaz przejścia na tę stronę szlaku żeglownego, która leży z prawej strony burty B. 4b
    B. 5 Nakaz zatrzymania statku w warunkach określonych przepisami B. 5
    B. 6 Nakaz nieprzekraczania podanej na znaku prędkości w km/h B. 6
    B. 7 Nakaz nadania sygnału dźwiękowego B. 7
    B. 8 Nakaz zachowania szczególnej ostrożności B. 8
    B. 9a Nakaz zachowania szczególnej ostrożności. Wejście na główną drogę dozwolone, gdy nie zmusi to statku na tej drodze do zmiany kursu lub prędkości B. 9a
    B. 9b Nakaz zachowania szczególnej ostrożności przy przecinaniu głównej drogi wodnej, które może mieć miejsce gdy nie zmusza to statków do zmiany kursu lub prędkości B. 9b
    B. 10 Nakaz zmiany kursu lub prędkości przez statki idące główną drogą wodną w sytuacjach, gdy z portu lub z bocznej drogi wodnej wychodzą statki B. 10
    B. 11a Nakaz prowadzenia nasłuchu radiotelefonicznego B. 11a
    B. 11b Nakaz prowadzenia nasłuchu radiotelefonicznego na wskazanym kanale B. 11b

    ZNAKI ŻEGLUGOWE OGRANICZENIA

    C. 1 Ograniczona głębokość
    C. 2 Ograniczona wysokość prześwitu nad zwierciadłem wody C. 2
    C. 3 Ograniczona szerokość szlaku lub kanału żeglownego C. 3
    C. 4 Inne ograniczenia ruchu żeglugowego – należy się z nimi zapoznać. C. 4
    C. 5 Granica szlaku żeglownego oddalona od prawego (lewego) brzegu w metrach, podanych liczbą na znaku. Statki powinny przechodzić w odległości większej. C. 5

    ZNAKI ŻEGLUGOWE ZALECENIA

    D. 1a Zalecenie przejścia w obydwu kierunkach
    D. 1b Zalecenie przejścia w jednym kierunku (przejście z przeciwnego kierunku zabronione) D. 1b
    D. 2 Zalecenie trzymania się we wskazanym obszarze D. 2
    D. 3 Zalecenie przejścia w kierunku określonym strzałką lub w nocy w kierunku światła izofazowego D. 3

    ZNAKI ŻEGLUGOWE INFORMACYJNE

    E. 1 Zezwolenie przejścia (znak ogólny)
    E. 2 Wskazanie linii napowietrznej nad drogą wodną (liczba w prawym dolnym rogu oznacza wysokość linii napowietrznej nad poziomem najwyższej wody żeglownej) E. 2
    E. 3 Jaz w bliskiej odległości E. 3
    E. 4a Prom na uwięzi E. 4a
    E. 4b Prom przemieszczający się swobodnie E. 4b
    E. 5 Zezwolenie na postój (na kotwicy lub na cumach przy brzegu) E. 5
    E. 6 Zezwolenie na postój na kotwicy i wleczenie kotwicy, łańcucha lub liny E. 6
    E. 7 Zezwolenie na cumowanie do brzegu E. 7
    E. 8 Wskazanie miejsca do zawracania E. 8
    E. 11 Koniec obowiązywania zakazu lub nakazu albo ograniczenia – obowiązuje tylko w jednym kierunku ruchu żeglugowego E. 11
    E. 13 Miejsce poboru wody pitnej E. 13
    E. 14 Miejsce, w którym można korzystać z telefonu E. 14
    E. 15 Zezwolenie na ruch żeglugowy statków o napędzie mechanicznym E. 15
    E. 16 Zezwolenie na ruch żeglugowy statków używanych wyłącznie do uprawiania sportu lub rekreacji E. 16
    E. 17 Zezwolenie na uprawianie narciarstwa wodnego oraz holowanie statków powietrznych za statkiem E. 17
    E. 18 Zezwolenie na ruch statków żaglowych E. 18
    E. 19 Zezwolenie na ruch statków o napędzie wiosłowym E. 19
    E. 20 Zezwolenie na pływanie na desce z żaglem E. 20
    E. 21 Zezwolenie na ruch małych statków sportowych i turystycznych z dużą prędkością E. 21
    E. 22 Zezwolenie na wodowanie i wciąganie statków na brzeg E. 22
    E. 23 Wskazanie kanału radiotelefonicznego, na którym można uzyskać informacje nawigacyjne E. 23
    E. 24 Zezwolenie na ruch skuterów wodnych E. 24

    Oznakowanie granic szlaku żeglownego na śródlądowych drogach wodnych

    Znaki prawej granicy szlaku żeglownego Znaki prawej granicy szlaku żeglownego.
    Kolor: czerwony.
    Kształt: pława walcowa, pława lub tyka ze znakiem szczytowym, tyka z wiechą.
    Znak szczytowy: czerwony walec.
    Światło*: czerwone rytmiczne.
    Znaki lewej granicy szlaku żeglownego Znaki lewej granicy szlaku żeglownego.
    Kolor: zielony.
    Kształt: pława stożkowa, pława lub tyka ze znakiem szczytowym, tyka.
    Znak szczytowy: zielony stożek.
    Światło*: zielone rytmiczne.
    Znaki rozgałęzienia szlaku żeglownego
    Znaki rozgałęzienia szlaku żeglownego.
    Kolor: poziome czerwone i zielone pasy.
    Kształt: pława kulista, pława lub tyka ze znakiem szczytowym.
    Znak szczytowy: kula z zielonymi i czerwonymi pasami.
    Światło*: izofazowe lub białe migające w grupach.
    Znaki brzegowe przebiegu szlaku żeglownego blisko lewego brzegu Znaki brzegowe przebiegu szlaku żeglownego blisko lewego brzegu.
    Światło*: zielone rytmiczne.
    Znaki brzegowe przebiegu szlaku żeglownego blisko prawego brzegu. Znaki brzegowe przebiegu szlaku żeglownego blisko prawego brzegu.
    Światło*: czerwone rytmiczne.
    Znaki na lewym brzegu, wskazujące na przejście szlaku żeglownego od lewego do prawego brzegu. Znaki na lewym brzegu, wskazujące na przejście szlaku żeglownego od lewego do prawego brzegu.
    Światło*: żółte rytmiczne przerywane lub błyskowe w grupach z nieparzystą liczbą błysków w grupie, innych niż trzy.
    Znaki na prawym brzegu, wskazujące na przejście szlaku żeglownego od prawego do lewego brzegu.
    Znaki na prawym brzegu, wskazujące na przejście szlaku żeglownego od prawego do lewego brzegu.
    Światło*: żółte rytmiczne przerywane lub błyskowe w grupach z parzystą liczbą błysków w grupie, innych niż dwa.
    Przykład stosowania znaków brzegowych

    Przykład stosowania znaków brzegowych


    Oznakowanie miejsc niebezpiecznych

    Oznakowanie miejsc niebezpiecznych na środku drogi wodnej Oznakowanie miejsc niebezpiecznych na środku drogi wodnej.
    Światło*: białe rytmiczne migające lub izofazowe (lub migające 3 błyski w grupie).
    Oznakowanie miejsc niebezpiecznych i przeszkód żeglowych przy lewym brzegu Oznakowanie miejsc niebezpiecznych i przeszkód żeglowych przy lewym brzegu.
    Światło*: zielone rytmiczne.
    Oznakowanie miejsc niebezpiecznych i przeszkód żeglowych przy prawym brzegu Oznakowanie miejsc niebezpiecznych i przeszkód żeglowych przy prawym brzegu.
    Światło*: czerwone rytmiczne.
    Znaki odosobnionego niebezpieczeństwa Znaki odosobnionego niebezpieczeństwa.
    Światło*: białe rytmiczne – błyskowe grupowe, po dwa błyski w grupie.
    Znaki wskazania bezpiecznej wody żeglowej Znaki wskazania bezpiecznej wody żeglowej.
    Światło*: białe rytmiczne – izofazowe, przerywane – jeden długi błysk co 10 sekund.

    * o ile jest zainstalowane

    Znaki kardynalne

    Znaki kardynalne. Światło: białe rytmiczne (o ile jest zainstalowane).

    Znaki kardynalne informują, z której strony znaku można bezpiecznie przepłynąć. Na przykład północny znak kardynalny informuje, że należy go ominąć od strony północnej.

    Znaki akwenów zamkniętych dla ruchu żeglugowego

    Znaki akwenów zamkniętych

    Znaki akwenów zamkniętych.

System ten służy do regulacji ruchu statków wodnych poruszających się po wodach śródlądowych. Podstawą prawną jest: Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 kwietnia 2003 r. w sprawie przepisów żeglugowych na śródlądowych drogach wodnych....

czytaj więcej

  • System IALA A

    Wszystkie znaki opisane na poprzednich stronach wynikają z polskiego prawa (wspomniane rozporządzenie w sprawie przepisów żeglugowych). Byłoby jednak uciążliwe, gdyby pływając po morzach w każdym kraju obowiązywało inne oznakowanie. Dlatego ustalono międzynarodowy morski system oznakowania nawigacyjnego – system IALA. Ze względu na różnice w oznakowaniu bocznym podzielono świat na dwa regiony – A i B. Europa, a także Afryka, Australia i większość Azji należą do regionu A.

    Z systemu IALA A do polskich przepisów dotyczących wód śródlądowych zostały zapożyczone pokazane wcześniej znaki: odosobnionego niebezpieczeństwa, bezpiecznej wody oraz system kardynalny. Oznakowanie boczne w systemie IALA A jest odwrotne niż na polskich szlakach żeglownych, czyli lewa strona szlaku oznaczona jest kolorem czerwonym, a prawa zielonym (tor wodny prowadzi z morza do portu). Z kolei żółte znaki, ze znakiem szczytowym w formie „leżącego” krzyża, to oznakowanie specjalne – określają rejon o specjalnym znaczeniu, opisany w morskich pomocach nawigacyjnych, np.: wysypisko, kabel, rurociąg, czy strefa ćwiczeń wojskowych.

Wszystkie znaki opisane na poprzednich stronach wynikają z polskiego prawa (wspomniane rozporządzenie w sprawie przepisów żeglugowych). Byłoby jednak uciążliwe, gdyby pływając po morzach w każdym kraju obowiązywało inne oznakowanie. Dlatego...

czytaj więcej

Edukator rokuOpinie

  • Szanujemy Twój czas
  • Żeglarz jachtowy
  • Sternik Motorowodny
  • Jachtowy Sternik Morski
  • Testy egzaminacyjne (1300 pytań)
  • Darmowy dostęp on-line
  • Najwyższa jakość materiałów
  • Filmy Edukacyjne
  • Otrzymujesz pełen dostęp
  • Symulacja egzaminu
  • Najlepsze w Polsce materiały
  • Gwarancja sukcesu

Logo Szekla

Przejdź do góry strony